آلاله - پیدایش مرز بین کشورها

اگر قصد سفر به کشورهای دیگر دارید، باید ابتدا از مرز ایران خارج شوید و از مرز کشور مقصد بگذرید تا وارد آن کشور شوید. اگر به کشورهایی همانند گرجستان یا تایلند سفر می کنید، چه به صورت هوایی و چه به صورت زمینی باید از چندین مرز عبور کنید. مرزها امروزه باعث مشخص شدن محدوده هر کشور هستند. شما برای عبور از مرز کشوری و وارد شدن به کشوری دیگر، امروزه باید ویزا داشته باشید. اما مرز چیست و چرا بین کشورها مرزها به وجود آمدند؟ آیا در گذشته هم مرزی بین کشورها وجود داشت؟ فکر می کنید که زمان و دلیل پیدایش مرز بین کشورها چه بوده است؟

مرز چیست؟
تعریف لغوی مرز بسیار گسترده اما و ما منظورمان در این مطلب از مرز، خط مرزی بین کشورهای جهان است. در این صورت، مرز را می توانیم به این شکل تعریف کنیم که مرز یا سرحد خطی است که میام دو کشور کشیده می شود و قلمرو دو کشور را مشخص می کند. پس هر کشوری آخرین حد قلمرو زمینی، دریایی، هوایی و حتی زیرزمینی اش را مرز آن کشور تعیین می کند. مهم ترین عاملی که کشوری را از کشور همسایه جدا می کند مرز است.
با این اوصاف، آیا پیدایش مرز بین کشورها و خط مرزی از گذشته و از ابتدا در بین کشورها وجود داشته است؟ خط مرزی چیست؟ خط مرزی خطی اعتباری و قراردادی است که حدود کشورها را مشخص می کند و معمولا به وسیله عوارض طبیعی، کشیدن یک خط فرضی یا حتی عوارض مصنوعی همانند جاده نشان داده می شود

ایجاد مرزها از ابتدای تاریخ
در گذشته مفهومی همانند مرزهای کنونی بین مردم وجود نداشت. تنها مرز امپراطوری های بزرگ را می شد مشخص نمود. از آنجایی که در دوران گذشته امپراطوری های کمی در دنیا وجود داشت، پس مرزها نیز تنها در محدوده قدرت این امپراطورها مشخص بود. این مرزها با تسلط یک قدرت بر قدرتی دیگر مدام جابه جا می شد و تغییر می کرد. به عنوان مثال، پادشاهی هخامنشی در دوران داریوش، شامل بیست ایالت می شد و مرز بسیار بزرگی داشت. مصر، فلسطین، سوریه، فینیقیه، لیبی، قفقاز، بابل، ماد، پارس و در مجموع فلات ایران، باختر و بلخ، رود سند و بسیاری دیگر درون یک مرز مشترک قرار داشتند.
روم شرقی نیز در آن زمان، مرزهای گسترده خود را داشت. با حمله اسکندر به ایران و تشکیل حکومت سلوکیان، مرزها مخصوصا در ایران تغییر یافت. تمام مناطق بالا جزو امپراطوری رم گردید. با مرگ اسکندر، سرزمین ها بین جانشینان او تقسیم شد. پس از آن درباره پیدایش مرز بین کشورها به بخش هایی همانند امپراطوری رم شرقی و امپراطوری رم غربی بر می خوریم.

در گذشته مفهومی همانند مرزهای کنونی بین مردم وجود نداشت. تنها مرز امپراطوری های بزرگ را می شد مشخص نمود. از آنجایی که در دوران گذشته امپراطوری های کمی در دنیا وجود داشت، پس مرزها نیز تنها در محدوده قدرت این امپراطورها مشخص بود. این مرزها با تسلط یک قدرت بر قدرتی دیگر مدام جابه جا می شد و تغییر می کرد. به عنوان مثال، پادشاهی هخامنشی در دوران داریوش، شامل بیست ایالت می شد و مرز بسیار بزرگی داشت. مصر، فلسطین، سوریه، فینیقیه، لیبی، قفقاز، بابل، ماد، پارس و در مجموع فلات ایران، باختر و بلخ، رود سند و بسیاری دیگر درون یک مرز مشترک قرار داشتند.
روم شرقی نیز در آن زمان، مرزهای گسترده خود را داشت. با حمله اسکندر به ایران و تشکیل حکومت سلوکیان، مرزها مخصوصا در ایران تغییر یافت. تمام مناطق بالا جزو امپراطوری رم گردید. با مرگ اسکندر، سرزمین ها بین جانشینان او تقسیم شد. پس از آن درباره پیدایش مرز بین کشورها به بخش هایی همانند امپراطوری رم شرقی و امپراطوری رم غربی بر می خوریم.

پیدایش مرز کشورها به شکل امروزی از چه زمانی شروع شد؟
اولین معاهده ای که د رجهان برای تشکیل و پیدایش مرز کشورها بسته شد معاهده وستفالیا در سال ۱۶۴۸ میلادی بود. این معاهده به جنگ میان پروستان ها و کاتولیک ها بعد از گشذت سی سال پایان داد و معاهده ای بود که بین کشورهای اروپایی بسته شد. در این معاهده کشورهای اروپایی خود را فرانسوی، آلمانی و انگلیسی پنداشتند. کشور آلمان ایالت های خود را مشخص نمود و کشورهای فرانسه، اسپانیا و پرتغال رسما به عنوان کشوری مستقل شناخته شده اند.
در سال ۱۷۸۹ و با انقلاب فرانسه، ناپلئون قصد کشورگشایی و بیشتر نمودن سرحدات مرزی فرانسه داشت اما با شکست از روسیه، مرزهای اشغالی دوباره به کشورهای قبل باز گردانیده شد. در واقع چهار قدرت بزرگ اروپا در آن زمان (پروس، اتریش، انگلستان و روسیه) در جریان پیدایش مرز کشورها توانستند دوباره سرزمین های اشغالی ناپلئون را باز پس گرفته و دوباره مرزها را به شکل سابق درآوردند. در این دوران بود که کم کم استعمارگری جای گسترش مرز کشورها را گرفت.