در ایران جشن های باستانی فراوانی وجود دارند که هر کدام دلیلی بای شادی و دورهمی های افاد می باشند یکی از سنتی ترین و جذاب تربن این جشن ها چهارشنبه سوری است. چهارشنبه سوری، جشن آتش یا چهارشنبه سرخ یکی از قدیمی ترین و باستانی ترین جشن ایران است. جشن چهارشنبه سوری که در عصر سه شنبه و روز قبل آخرین چهارشنبه سال برگزار می شود، قدمتی بیش از ۱۷۰۰ سال در ایران دارد. این جشن علاوه بر ایران در ترکیه، آذربایجان، عراق، تاجیکستان و افغانستان برگزار می شود. در این جشن که به پیشواز نوروز و بهار می روند توسط ایرانیان در سراسر دنیا جشن گرفته می شود. در این شب همه افراد خانواده و دوستان دور هم جمع می شوند و تا صبح به جشن و شادی می پردازند. با آلاله در این جشن آتش و نور همراه باشید و از آن لذت ببرید.
درجشن چهارشنبه سوری رسومات گوناگونی وجو دارد، مانند افروختن آتش، قاشق زنی، گره گشایی، کوزه شکنی و فال گوشی و شال اندازی که در میان همه آنها افروختن آتش مشهورتر و محبوب ترین آنها است. این رسومات از گذشته وجود داشته اند که با گذشت زمان کم رنگتر و برخی نیز به دست فراموشی سپرده شده اند.
عنصر بنیادی جشن چهارشنبه سوری آتش است که سه یا هفت کپه آتش روشن می کنند و از روی آن می پرند و شعر "زردی تو از من و سرخی تو از من" را می خوانند، به این منظور که زردی، بیماری و بی رنگی خود را به آتش می دهند و سرخی، انرژی و نیرو را از آتش می گیرند. از روی آتش می پرند تا بیماری و ناراحتی ها و رنج هایشان را به آتش بدهند و نیرو و سرخی را از آتش بگیرند و به همین خاطر خاکستر آتش را روز بعد دور می ریزند چون معتقدند که ناراحتی و غم در آن است تا سال جدید را با نیرو و انرژی جدید شروع کنند.
در مراسم قاشق زنی دختران و پسران جوان با چادر سر و صورت خود را می پوشانند، و با کاسه و قاشقی که در دست دارند به در خانه ها می روند و صداهایی را با آن قاشق ها در می آورند و صاحبخانه بعد از شنیدن ان صداها به بیرون می آیند و درون ظرف آنها آجیل، شیرینی، نقل و پول می گذارند. کسی که ظرفش پر شود سالی خوب و پر از شانس را دارد و در مقابل کسی که ظرفش پر نشود سالی بد را خواهد داشت.
فال گوشی و گره گشایی
دختران دمبخت و جوان نیت می کنند و پشت دیواری پنهان می شوند و یه سخنانان عابران گوش می دهند و جواب خود را از میان حرف آنها پیدا می کنند و اگر مثبت باشد سالی خوب را خواهند داشت.
در شال اندازی پسران جوانی که نامزد دارند، شال یا دستمال گردن خود را که با آجیل، شیرینی و دیگر مواد تزیین کرده اند را از بام خانه نامزد خود به خانه او می اندازد. البته در برخی از مناطق نیز در گوشه شال خود گلی را می گذارند و در خانه می گذارند و دختران بعد از یرداشتن گل آجیل و شیرینی داخل آن می گذراند.
در آخر جشن دانه های نباتی مانند: پسته، انواع تخمه، شاهدانه، گندم و فندق را بر روی آتش به همراه آتش تفت می دهند و می خورند و معتفدند که باعث مهربان شدن، می شود و آن هم به خاطر نمک درون آن است و نمک گیر شدن نیز از همین جا آمده است.
در برخی از نقاط نیز مراسم کوزه شکنی را دارند. که در این رسم داخل یک کوزه را با زغال، نمک و یک سکه بسیار کم ارزش پر می کنند و آن را از بالای بام به داخل کوچه می اندازند تا بشکند. زغال در رسم نشانه بدبختی، نمک نشانه بدشانسی و سکه کم ارزش نشانه فقر است که با انجام این کار در سال جدید شانس، خوبی و ثروت را به دست خواهند آورد و بدشانسی، یدیختی و فقر را از خود دور می کنند.
جشن چهارشنبه سوری در سراسر ایران برگزار می شود ولی در شهر های مختلف سنت های این جشن بزرگ با هم متاوت هستند. در برخی از آنها مشترکت هستند.
شیراز: در شیراز مردم به در آستان مقدس شاهچراغ جمع می شوند و این شب را جشن می گیرند. از مراسمی هایی که در شیراز برگزار می شوند، فال گوشی، آتش روشن کردن و اسپند دود کردن هستند. در شیراز این شب را جشن می گیرند. شیرازی ها در عصر سه شنبه کپه های آتش را که سه یا هفت تا هستند را روشن می کنند و دور هم جمع می شوند و چون به حافظ ارادت خاصی را دارند، از دیوان حافظ شعر می خوانند و به آن فال دوره می گویند. جالب ترین بخش در شیراز تهیه "آش ابودردا" است که تمامی وسایل آن از راه گدایی تهیه می شود و برای بخت گشایی و درمان بیماری از آن استفاده می کنند.
در شهرهای کردنشین دختران و پسران جوان برسر کوه ها جمع می شوند و آتشی را روشن می کنند و دور آن می نشینند و سرودهای باستانی را می خوانند و رقص کردی انجام می دهند.
در جشن چهارشنبه سوری گیلان اسپند، شمع، کندر و گلاب باید وجود داشته باشند. گلاب را برای سعادت در سال جدید به صورت خود می زنند ، شمع را به نشانه روشنایی روشن می کنند و اسپند و کندر را نیز دود می کنند.
آتشی نیز روشن می کنند و از روی آن با گفتن " زردی من از تو، سرخی تو از من" می گذرند. و خاکستر این آتش را در پای درختان برای باروری می ریزند. البته سنت قاشق زنی، بره گردانی، چهارشنبه خاتون و شال اندازی نیز در گیلان رواج داشته که در حال حاضر به روستاهای دوردست عقب نشیتنی کرده است و در حال فراموش شدن هستند.
در آذربایجان در این شب بر سر و صورت هم آب و گلاب می پاشند و معتقدند که باعث سعادت می شود. همچنین برای تازه عروس ها خنچه هایی را از خانه داماد برای او می فرستند.
در آذربایجان غربی به خانه مسن ترین فرد خانواده می روند و و آجیل می خورند و آجیل باید هفت نوع باشد. اگر کسی مراد و حاجتی دارد مسئولیت پخش آجیل ها را برعهده می گیرد تا به حاجتش برسد.
دسته جمعی کنار رودخانه می روند و آتشی را روشن می کنند و جوانان سوارکاری می کنند و زنان ظرف هایشان را از آب پرمی کنند و آب آن را در اطراف خانه خود می ریزند.
در مازندران در این شب کشتی می گیرند و اسپند دود می کنند. در مازندران در این شب انواع آش ها را طبخ می کنند یکی از محبوب ترین این آشها آش هفت ترش است. آش هفت ترشی از هفت نوع سبزی، هفت نوع ترشی و هفت نوع حبوبات تهیه می شود.
در گذشنه در تهران مردم بوته های خشک شده را از بیابان های اطراف جمع می کردند و با خود می آوردند تا آتشی را روشن کنند و از روی آن می پریدند و شعر مخصوص "زردی من از تو، سرخی تو از من" را می خواندند. به نورافشانی نیز می پرداختند اما در تهران امروزه از مواد معترقه بسیار خطرناک استفاده می کنند و باعث مصدومیت و گاهی مرگ می شوند. فانوس های آرزو، در این شب آرزو می کنند و فانوس های آرزو را روشن می کنند و به سمت آسمان رها می کنند تا بعد ازاینکه بالا رفت به حاجتی که دارند برسند.
ارسال نظر